چگونه با خواب آلودگی در فصل بهار مقابله کنیم؟

فصل بهار، فصل شروع روزهای طولانی، هوای مطبوع و سرزندگی است اما این شرایط برای همه محقق نمی‌شود.

با وجود طولانی شدن روز و تابش‌های انرژی بخش خورشید در فصل بهار، برای بسیاری از ما این فصل با خواب‌آلودگی، سر درد و بی‌حالی همراه است و این مسأله جدیدی نیست. بخصوص اگر دانش‌آموز، دانشجو یا کارمند باشید، اثرات جدی این خستگی فصلی را در زندگی‌تان مشاهده خواهید کرد.

چرا در طول روز بی‌حال و خواب‌آلودیم؟

.

.

.

بدن انسان‌ها نیز درست مثل بدن حیوانات، سوخت و ساز (متابولیسم) و سطح هورمون را متناسب با محرک‌های خارجی مانند نور و دما تغییر می‌دهد. به گفته بسیاری از محققین، بی‌حالی فصل بهار نوعی عکس‌العمل رایج بدن انسان نسبت به تغییراتی است که در طبیعت اتفاق می‌افتد. از آنجا که مدت زمان تابش نور خورشید به علت طولانی شدن روز، در فصل بهار افزایش پیدا می‌کند، بدن برای تطبیق با شرایط جدید نیازمند زمان است.

بر اساس مطالعات انجام شده، دمای مرکزی بدن در زمستان چند دهم درجه سانتی گراد پایین‌تر از فصل تابستان است که کاهش سرعت سوخت و ساز بدن را به دنبال خواهد داشت و بدن به نوعی خواب زمستانی کوتاه فرو می‌رود.

طبق اطلاعاتی که متخصصین به دست آورده‌اند، بدن در زمستان هورمون ملاتونین تولید می‌کند که باعث ایجاد احساس خواب‌آلودگی می‌شود. اما بعد از زمستان، در فصل بهار، با روزهای طولانی مواجه می‌شویم که بدن برای تطبیق با چنین شرایطی نیازمند زمان خواهد بود.

در بهار دمای بدن بالا می‌رود و با گشاد شدن رگ‌های خونی، فشار خون کاهش می‌یابد که نتیجه چنین تغییراتی، تولید "هورمون فعالیت" یا همان هورمون "سروتونین" است.

بسته به شرایط آب و هوایی محل زندگی و عادات زندگی روزمره، در بیشتر افراد، بدن نیازمند دو الی سه هفته زمان برای تطبیق با شرایط جدید است.

علائم خستگی فصلی

علائم خستگی فصل بهار می‌تواند در افراد مختلف به شکل‌های گوناگون ظاهر شود. رایج‌ترین علائم آن شامل:

سرگیجه و سر درد

افسردگی‌های کوتاه مدت

افزایش تحریک‌پذیری

کاهش اشتها

ضعیف‌شدن حافظه

بی‌قراری و اضطراب

می‌شود.

اغلب کسانی که در معرض خواب‌آلودگی فصلی قرار می‌گیرند، زنان، افراد مسن، کسانی که قوای بدنی ضعیفی دارند، کسانی که فشار خون ناپایداری دارند و افرادی که در زمستان فعالیت بدنی بسیار کمی داشته‌اند، هستند.

مهم‌ترین عوامل "تشدید" خواب‌آلودگی فصلی و راه مقابله با آن:

فراموش کردن صبحانه

نخوردن صبحانه و در نتیجه، نرسیدن مواد قندی به بدن در ابتدای روز، در افت فشار خون و احساس خواب‌آلودگی در طول روز بسیار تأثیرگذار است.

اگر ساعت خواب منظمی دارید، سعی کنید حتماً قبل از خروج از منزل صبحانه صرف کنید. در صورتی که فشار خون پایینی دارید، همیشه مقداری شکلات و تنقلات به همراه داشته باشید.

تغذیه نامناسب

مصرف غذاهای سنگین و چرب هم یکی از عوامل تشدید خواب‌آلودگی بهاری است چرا که با خوردن این نوع موادغذایی، دستگاه گوارش خون زیادی به خود جذب می‌کند و در نتیجه خون‌رسانی به مغز کم شده و خستگی و بی‌حالی شما را تشدید می‌کند. مصرف خوراکی‌هایی که حاوی مقدار زیادی شیرین‌کننده هستند، با افزایش میزان ترشحات انسولین می‌تواند علت دیگری برای خواب‌آلودگی باشد.

بهترین کار مصرف غذاهای سبک و اضافه کردن مقدار بیشتری میوه و سبزیجات به رژیم غذایی‌تان است. غذاهایی که حاوی مقدار مناسبی آب هستند، مانند سوپ و آش، به برطرف کردن حس رخوت و خستگی در طول روز کمک می‌کنند. سعی کنید تا حد امکان مصرف غذاهای فرآوری شده را به حداقل برسانید. به طور کلی مصرف سبزیجات بیشتر و گوشت کمتر به افزایش سرعت تطبیق بدن با شرایط فصل جدید کمک زیادی خواهد کرد.

از مصرف الکل، کافئین و تنباکو نیز خودداری کنید.

فعالیت بدنی بسیار کم

ورزش نکردن و فعالیت کم بدن از دیگر عوامل کاهش سرعت تطبیق بدن با روزهای طولانی است. در فصل بهار که روز طولانی‌تر و هوا مطبوع‌تر است، به فعالیت بدنی و ورزش در هوای آزاد نه نگویید. فعالیت بدنی حتی اگر محدود به پیاده‌روی در ساعات اولیه روز یا اواخر روز باشد، برای از بین بردن بی‌حالی و رخوت بسیار مؤثر خواهد بود.

پرخوری

فرار از خواب‌آلودگی فصل بهار، بهترین بهانه برای بهبود بخشیدن به رژیم غذایی‌تان است. به جای استفاده از فست فودها، غذاهای پرکالری و چرب و میان‌وعده‎‌های ناسالم، سبزیجات تازه بهاری را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. مصرف سبزیجاتی مانند اسفناج و هویج که دیر هضم‌تر هستند، جدا از بحث کاهش خواب‌آلودگی، به تناسب اندام و سلامت سیستم گوارش نیز کمک می‌کند.

خواب نامنظم

واضح است که نداشتن برنامه خواب منظم، موجب خستگی و خواب‌آلودگی می‌شود. سعی کنید هر شب سر ساعت معینی به رختخواب بروید و از کتاب‌خواندن، استفاده از تلفن همراه و تماشای تلویزیون در رختخواب خودداری کنید. اگر در طول روز نیم ساعت چرت بزنید و قبل از خواب دوش آب گرم بگیرید، هم شب خواب بهتری خواهید داشت و هم تا حد زیادی مشکل خواب‌آلودگی روزانه را کاهش می‌دهید.

در صورتی که خواب‌آلودگی‌تان با هیچ کدام از این روش‌ها بهبود پیدا نکرد، حتماً به پزشک مراجعه کنید زیرا ممکن است این خستگی ناشی از مشکلات تنفسی و نرسیدن اکسیژن کافی به بدن، اختلالات هورمونی یا کمبود آهن باشد.